यात्रा जिन्दगीको......

नेपाली समाज धेरै लोक विश्वासका आडमा चलेको छ । त्यस्ता लोक विश्वासहरू लामो परम्परादेखि नेपाली समाजमा चलिरहेका छन् । धेरैजसो त्यस्ता लोक विश्वास वैज्ञानिक दृष्टिले निम्सरा हुन्छन्, तर नेपाली संस्कृतिमा त्यस्ता विश्वासहरूको ठूलो र बलियो भूमिका हुन्छ । यस लेखमा नेपाली समाज र संस्कृतिमा गाडिएर बसेका त्यस्तै लोक विश्वासहरूको मीमांसा छ ।

आद्रनिया सम्पुर्ण दाजु भाइ दिदी बैनी छोरा छोरी इष्ठ मित्र लगायत हाम्रो अग्रज व्यक्ति हरु बुद्धिजिबी वर्गहरुमा मेरो व्यक्तिगत प्रणाम नमस्कार सेवाढोग स्विकार्नु होला। हामी धौलागिरि सेरो फेरो मा बसो बास गर्ने पुन मगर हरु को पुर्खौली (सोरोठी) को छोटो परिचय।

बम कुमारी बुढा मगर
मगर, आदिवासी जनजातिहरूमध्ये सबैभन्दा धेरै जनसङ्ख्या भएको समुदाय हो । २०५८ सालको जनगणनाअनुसार मगरहरूको जनसङ्ख्या १६ लाख २२ हजार ४२१ छ । सोही जनगणनाबाट ‘खाम’ भाषालाई मगरको मातृभाषाको रूपमा स्थापित गरियो । तर, १८ मगरात क्षेत्रमा बोलिने भाषा ‘पाङ’ हो । यो समुदायभित्र विविधता छ । ठूलो भूगोल ओगटेको यो समुदायमा भाषिक, सांस्कृतिक, भौगोलिक, प्रथालगायत हरेक दृष्टिले यो समुदायभित्र विविधता पाइन्छ ।

रुद्र बहादुर श्रीस मगर

बागलुङ � मगर भाषामा बाङ को अर्थ चौर र लुङको अर्थ ढुंगा हुन्छ। त्यहाँ रहेको ढुंगेचौरको अर्थमा नै बाङलुङ भनियो र पछि अपभ्रंश भै बागलुङ हुन गएको हो भन्ने मान्यता छ। अर्को अर्थमा बाङलुङ भनेको मगर भाषामा चट्टानमाथिको मैदान भन्ने हुन्छ। यसरी बाङलुङ भन्ने शब्द अपभ्रंश भै बागलुङ भएको तर्क अलि बलियो देखिन्छ।
म्याग्दी � मगर भाषामा म्याङ्च को अर्थ चाखेको अर्थात् मीठो र डी को अर्थ पानी हुन्छ। त्यही शब्द म्याङ्च डी अर्थात् म्याग्दीखोलाका बासिन्दाले चाखेको पानी भएकोले नै खोलाको नाम नै म्याग्दी रहन गएको हो। र पछि त्यही खोलाको नामबाट नै म्याङ्चडी भन्दाभन्दै म्याग्दी भएको भन्ने बलियो तर्क छ।

रूद्रबहादुर श्रीस मगर
[ shrees.udasi@yahoo.com]
मगर जाति, नेपालको एक प्रमुख आदिवासी जनजाति समुदाय हो। आफ्नै मगर भाषा, प्रकृतिपूजक धर्म, मगर संस्कृति, मगरभूमि र मगर भेषभूषा भएको जाति पनि हो। अन्य जातिका तुलनामा मगर जातिमा अलि बढी विविधता भेट्न सकिन्छ तर पनि मगर भनेर सबैले गर्व गर्छन्। विविधता नै मगर जातिको लागि एउटा गर्विलो विषय पनि हो।

मनु ठाडा मगर
[ Source: http://mgrgeen.blogspot.com
MANUs Persional Blog]
E-mail: manuthada@gmail.com] जाति, धर्म र भाषाको बिविधता रहेको हाम्रो देश नेपालमा बहुलता भित्र पनि एकता खोज्ने बेला आएको छ । वि.सं २०५८ को जनगणनाले पहिचान गरेका करिब १०० भन्दा बढि जात जातिको बसोबास नेपालमा पाईन्छ । यिनै सयौं जात जाति भित्रको एउटा जाति हो मगर । आफ्नै बिशिष्ट भाषा र सँस्कृतिका धनी मगरहरु नेपालको कुल जनसंख्याको ७ प्रतिशत भन्दा पनि बढि छन् । उनीहरुका आफ्नै भेषभुषा तथा मातृभाषा अहिले सम्म अस्तित्वमा रहेको पाईन्छ ।

डा. त्रिलोक सिङ्ग थापा मगर
अध्यक्ष
मास्टर मित्रसेन स्मृति प्रतिष्ठान, काठमाडौं, नेपाल
पृष्ठभूमिः
मगरजाति नेपालको सबभन्दा प्राचीन आदिवासी भूमिपुत्र हो । आफ्नै मौलिक संस्कृति भाषा धर्म सामाजिक परम्पराका धनी मगर जनजाति आदिवासी जनजातिमध्ये सबभन्दा ठूलो जनजाति हो । राष्ट्रिय जनगणना २००१ अनुसार मगरजातिको जम्मा जनसंख्या १६,२२,२४१ रहेको छ । कुल जनसंख्याको ७:१४ प्रतिशत अर्थात् कुल जनसख्यामा तेस्रो स्थान मगरजातिले ओगटेको छ ।

देविका घर्तीमगर मगर समुदायका भएका कारण पनि हुनसक्छ । नेपाल मगर संघ लगायत बिभिन्न मगर समुदायसँग सम्बन्धित संघसंस्था र अन्य आदिवासी जनजातीसँग सम्बन्धित संघसंस्थाले नेपालका प्रथम सहिद लखन थापा मगरलाई राज्यले प्रथम सहिद घोषणा गर्नुपर्छ भनेर लामो समयदेखि आवाज उठाउँदै आएको छ । २०१२ सालमा गुल्मी जिल्लामा स्थापना भएको नेपाल मगर संघले स्थापनादेखि नै मुलुकको स्वतन्त्रताका निमित्त जनस्तरबाट आवाज उठाउने लखन थापा मगरलाई प्रथम सहिदको रुपमा राज्यले प्रथम सहिद घोषणा गर्नुपर्छ भनेर आवाज उठाउँदै आएको थियो ।